📌 Giriş
İş sözleşmesinin feshi, işçi ve işveren arasındaki iş ilişkisinin sona erdirilmesini ifade eder. İş hukuku çerçevesinde, fesih sürecinin hukuka uygun yürütülmesi, işçi ve işverenin haklarını korumak açısından büyük önem taşır. Yanlış veya haksız fesih işlemleri, işveren açısından ciddi tazminat yükümlülükleri doğurabilirken, işçi de haklı fesih durumlarında tazminat talep edebilir.
📌 4857 sayılı İş Kanunu, iş sözleşmesinin feshi ve tazminat haklarını düzenleyen temel mevzuattır.
Bu makalede, iş sözleşmesinin feshi türleri, işçinin kıdem ve ihbar tazminatı hakları, işverenin fesih sürecinde dikkat etmesi gerekenler ve iş sözleşmesi feshi sonrası işçinin başvurabileceği hukuki yollar detaylı olarak ele alınacaktır.
📌 İş Sözleşmesi Feshi Nedir? Hukuki Dayanakları
📌 İş sözleşmesi feshi, işçi veya işverenin iş ilişkisini sonlandırması anlamına gelir.
✔ 4857 sayılı İş Kanunu madde 17, iş sözleşmesinin feshi ve ihbar sürelerini düzenler.
✔ 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu, iş sözleşmelerinin hukuki çerçevesini belirler.
✔ İş Mahkemeleri Kanunu, fesih sonrası doğabilecek davaların süreçlerini belirler.
📌 Örnek: Bir işveren, ekonomik nedenlerle çalışanını işten çıkarmak istiyorsa, fesih işlemini kanuna uygun yapmak zorundadır.
📌 Önemli Not: Hukuka aykırı fesih işlemleri, işçi açısından işe iade hakkı doğurabilir ve işverene tazminat yükümlülüğü getirebilir.
📌 İş Sözleşmesinin Feshedilme Türleri
📌 İş sözleşmesi, işçinin veya işverenin inisiyatifiyle farklı şekillerde feshedilebilir.
1️⃣ Geçerli Nedenle Fesih (İş Kanunu madde 18-21)
- İşçinin performans düşüklüğü veya yetersizliği
- İşyerinin kapanması veya ekonomik sebeplerle küçülmesi
- İşçinin çalışma disiplinine uymaması veya devamsızlık yapması
📌 Örnek: Bir fabrika, üretimi azalttığı için bazı çalışanlarını işten çıkarabilir.
2️⃣ Haklı Nedenle Fesih (İş Kanunu madde 25)
📌 İşveren Açısından Haklı Nedenler:
✔ İşçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı hareket etmesi
✔ İşçinin izin almadan işe gelmemesi (devamsızlık)
✔ İşçinin iş güvenliğini riske atması
📌 Örnek: Bir çalışan, işyerinde uygunsuz davranışlar sergileyerek çalışma düzenini bozuyorsa, işveren haklı fesih yapabilir.
📌 İşçi Açısından Haklı Nedenler:
✔ İşverenin maaş ödememesi veya eksik yatırması
✔ İşverenin işçiye fiziksel veya psikolojik baskı uygulaması (mobbing)
✔ İşyerinin çalışan sağlığına uygun olmaması
📌 Örnek: Bir çalışan, 3 ay boyunca maaşını alamazsa, iş akdini haklı fesih ile sonlandırarak tazminat talep edebilir.
3️⃣ Haksız Fesih (Kanuna Aykırı Fesih)
- İşveren işçiyi geçerli veya haklı bir neden olmadan işten çıkarırsa, işçi tazminat davası açabilir.
- İşçi haklı bir gerekçe olmadan işi bırakırsa, işveren zararını karşılamak için tazminat talep edebilir.
📌 Örnek: Bir işveren, hiçbir gerekçe göstermeden işçisini işten çıkarırsa, işçi işe iade davası açabilir.
📌 Önemli Not: Haksız fesih durumunda işçi veya işveren, mahkemeye başvurarak tazminat talebinde bulunabilir.
📌 İş Sözleşmesi Feshedildiğinde İşçinin Tazminat Hakları
📌 İş sözleşmesi feshedildiğinde işçi, belirli şartları sağlıyorsa tazminat talep edebilir.
✔ 1️⃣ Kıdem Tazminatı
- İşçi, aynı işyerinde en az 1 yıl çalıştıysa kıdem tazminatı hakkı doğar.
- Kıdem tazminatı hesaplaması: Brüt maaş × Çalışılan yıl
📌 Örnek: 5 yıl çalışan bir işçi işten çıkarıldığında, 5 aylık brüt maaşı kadar kıdem tazminatı almalıdır.
✔ 2️⃣ İhbar Tazminatı
- İşveren ihbar süresine uymadan işçiyi işten çıkarırsa, işçiye ihbar tazminatı ödemek zorundadır.
| Çalışma Süresi | İhbar Süresi |
|---|---|
| 6 aydan az | 2 hafta |
| 6 ay – 1,5 yıl | 4 hafta |
| 1,5 yıl – 3 yıl | 6 hafta |
| 3 yıldan fazla | 8 hafta |
📌 Örnek: 3 yıldır çalışan bir işçi işten çıkarılırsa, işvereni tarafından 8 hafta öncesinden bilgilendirilmelidir. Aksi takdirde 8 haftalık maaşı kadar ihbar tazminatı ödenmelidir.
📌 Önemli Not: İşçi, haklı nedenle işten ayrılırsa kıdem tazminatı alabilir, ancak ihbar tazminatı alamaz.
📌 İşverenin Fesih Sürecinde Dikkat Etmesi Gerekenler
📌 İşverenin fesih sürecinde aşağıdaki adımları takip etmesi gerekir:
✔ 1️⃣ Fesih Bildiriminin Yazılı Olarak Yapılması
✔ 2️⃣ İhbar Süresine Uyulması veya İhbar Tazminatının Ödenmesi
✔ 3️⃣ Kıdem Tazminatı ve Sosyal Hakların Ödenmesi
✔ 4️⃣ Çıkış Belgesi ve SGK İşten Çıkış Kodunun Doğru Girilmesi
📌 Örnek: Bir işveren, işçisini 6 hafta önceden bildirim yapmadan işten çıkarırsa, ihbar tazminatı ödemek zorundadır.
📌 Önemli Not: İşten çıkarmalar toplu yapılıyorsa, Çalışma Bakanlığı’na bildirim zorunludur.
📌 İş Sözleşmesi Feshi Sonrası İşçinin Hukuki Hakları
📌 Haksız fesih durumunda işçi, hukuki yollara başvurabilir.
✔ 1️⃣ Arabuluculuk Sürecine Başvurmak
✔ 2️⃣ İşe İade Davası Açmak
✔ 3️⃣ Tazminat ve Alacak Davası Açmak
📌 Örnek: Haksız yere işten çıkarılan bir işçi, işe iade davası açarak işine geri dönebilir veya işverenden ek tazminat talep edebilir.
📌 Önemli Not: İşçi, haksız fesih durumunda 30 gün içinde işe iade davası açmalıdır.
Bir yanıt yazın