İşyerinde huzurlu ve güvenli bir çalışma ortamı, çalışanların en temel hakları arasındadır. Ancak bazı durumlarda bu haklar, taciz yoluyla ihlal edilebilmektedir. Özellikle işverenin veya çalışma arkadaşlarının sergilediği olumsuz davranışlar, çalışan üzerinde fiziksel, psikolojik ya da duygusal baskı yaratabilir.
Bu yazımızda, işyerinde taciz nedir, türleri nelerdir, iş hukuku ve ceza hukuku açısından sonuçları, çalışanların yasal hakları ve izlemeleri gereken yollar detaylı şekilde anlatılacaktır.
1. İşyerinde Taciz Nedir?
İşyerinde taciz, bir çalışanın, işverenin veya başka bir çalışanın sürekli olarak rahatsız edici, aşağılayıcı, küçük düşürücü veya cinsel içerikli davranışlarına maruz kalmasıdır. Bu davranışlar çalışma ortamını bozmakta ve kişilik haklarını ihlal etmektedir.
📌 Türk Hukuku’nda bu durumlar İş Kanunu, Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Borçlar Kanunu kapsamında değerlendirilir.
2. İşyerinde Taciz Türleri
2.1. Psikolojik Taciz (Mobbing)
- Sürekli olarak dışlama
- Küçük düşürme
- Aşağılama
- Hakaret
- İş yükünü dengesiz dağıtma
2.2. Cinsel Taciz
- Cinsellik içeren sözlü ifadeler
- Fiziksel temas teşebbüsleri
- Cinsel içerikli mesajlar veya imalar
- Cinselliği ima eden bakışlar veya davranışlar
2.3. Fiziksel Taciz
- İtme, tutma, sarkıntılık
- Fiziksel bütünlüğü tehdit eden davranışlar
2.4. Sözel/Dijital Taciz
- Hakaret, küfür, tehdit
- E-posta, mesajlaşma uygulamaları üzerinden yapılan taciz
3. İşyerinde Taciz Hangi Hukuki Alanlara Girer?
- İş Hukuku: İşverenin tacizi önlememe yükümlülüğü
- Ceza Hukuku: Taciz fiili TCK kapsamında suç teşkil edebilir
- Borçlar Hukuku: Manevi tazminat hakkı doğar
- Kadın-Erkek Eşitliği Kanunu: Ayrımcılıkla mücadele hükümleri uygulanır
4. Türk Ceza Kanunu Kapsamında Taciz Suçları
| Taciz Türü | TCK Maddesi | Ceza |
|---|---|---|
| Cinsel Taciz | TCK 105 | 3 aydan 2 yıla kadar hapis |
| Hakaret | TCK 125 | 3 aydan 2 yıla kadar hapis/para |
| Tehdit | TCK 106 | 6 aydan 2 yıla kadar hapis |
| Zorla Dokunma | TCK 102 | Cinsel saldırı suçu (hapis) |
📌 Taciz, aleni şekilde veya kamu görevlisi eliyle gerçekleşirse ceza artırılır.
5. İşyerinde Tacize Uğrayan Çalışan Ne Yapmalı?
✅ Delil Toplama
- Mesaj, e-posta, kamera kayıtları
- Tanık beyanları
- Ses kayıtları (meşru müdafaa kapsamında gizli kayıt kabul edilebilir)
✅ İşveren veya İnsan Kaynaklarına Bildirim
- Tacizin işyeri içinde giderilmesi için öncelikli başvuru yoludur
- Yazılı ve resmi şekilde yapılması tavsiye edilir
✅ Alo 170 veya Çalışma Bakanlığı’na Şikayet
- Devlet kurumları aracılığıyla resmi inceleme başlatılabilir
✅ Savcılığa Suç Duyurusu
- Tacizin ceza gerektiren bir fiil olması halinde doğrudan Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurulabilir
6. Taciz Nedeniyle İş Sözleşmesinin Feshi
📌 İş Kanunu madde 24/2-d: İşçi, işveren veya diğer çalışan tarafından tacize uğrarsa, derhal ve haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir.
Bu durumda:
- Kıdem tazminatı hakkı doğar
- İhbar tazminatı istenmez
- Manevi tazminat davası açılabilir
7. İşverenin Sorumluluğu
📌 İşverenin, işyerinde tacizi önleme ve müdahale etme yükümlülüğü vardır.
📌 İşveren bu yükümlülüğü yerine getirmezse:
- İş kazası benzeri işlem yapılır
- Tazminat davası açılabilir
- SGK ve Aile Bakanlığı tarafından yaptırımla karşılaşabilir
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
8. Tacize Uğrayan Çalışanın Açabileceği Davalar
| Dava Türü | Açılabileceği Yer |
|---|---|
| Manevi tazminat davası | İş Mahkemesi veya Asliye Hukuk |
| Ceza davası | Ceza Mahkemesi (Asliye/Ağır) |
| İşe iade davası | İş Mahkemesi |
| Ayrımcılık davası | İş Mahkemesi |
9. Yargıtay Kararlarında Taciz Değerlendirmeleri
🔹 Yargıtay 9. HD, 2022/6583 E., 2023/4189 K.:
“Psikolojik tacizin sistematik olduğu sabit olup, işçinin iş sözleşmesini feshi haklıdır.”
🔹 Yargıtay 12. CD, 2020/11245 E.:
“Cinsel içerikli mesajların mağdurun onurunu zedelediği ve failin cezalandırılması gerektiği…”
10. Tacizle Mücadelede Kurumsal Yöntemler
- Şirket içinde Etik Kurul oluşturulması
- Taciz şikayet hattı kurulması
- Eğitim ve farkındalık çalışmaları
- Anonim şikayet sistemleri
Sonuç
İşyerinde taciz, bireyin onurunu ve çalışma hakkını ihlal eden, hem ahlaki hem de hukuki açıdan ciddi bir sorundur. Tacize uğrayan kişilerin:
✅ Delil toplaması,
✅ İç şikayet mekanizmalarını kullanması,
✅ Gerekirse adli yollara başvurması,
…haklarını koruyabilmeleri açısından son derece önemlidir.
Unutulmamalıdır: Tacize sessiz kalmak, tacizcinin cesaretini artırır.
Bir yanıt yazın