Çalışma yaşamı yalnızca iş üretme alanı değil, aynı zamanda sosyal ilişkilerin kurulduğu bir ortamdır. Bu ortamda saygı, güven ve huzur, verimliliğin temel taşlarını oluşturur. Ancak bazı durumlarda çalışanlar arasında ya da işveren-çalışan ilişkilerinde yaşanan olumsuz tutumlar, işyerinde huzur bozma olarak adlandırılır ve bu durum hem iş kanunu hem de borçlar hukuku açısından hukuki sonuçlar doğurabilir.
İşyerinde Huzur Bozma Nedir?
İşyerinde huzur bozma; bir çalışanın diğer çalışanlar ya da işveren tarafından:
- Sürekli olarak psikolojik baskıya maruz bırakılması
- Sözlü ya da fiziksel tacize uğraması
- Dışlanması, alay edilmesi veya küçümsenmesi
- Aşağılayıcı söz ve davranışlara maruz kalması
gibi davranışlar nedeniyle çalışma ortamının sağlıklı bir şekilde sürdürülmesini engelleyen her türlü eylem olarak tanımlanır.
Bu tür davranışlar genellikle “mobbing” (psikolojik taciz) çerçevesinde değerlendirilir.
Hukuki Dayanaklar
1. Türk Borçlar Kanunu (TBK)
Madde 417:
İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğini sağlamakla, işçiyi gözetme borcu altında olup, çalışanlar arasında eşit ve saygılı bir ortamın oluşmasını sağlamakla yükümlüdür.
2. İş Kanunu
Madde 24 ve 25:
- Huzur bozucu davranışlar, haklı fesih nedeni sayılabilir.
- Hem işveren hem işçi açısından bu hükümler geçerlidir.
3. Türk Ceza Kanunu (TCK)
- Hakaret (TCK m.125)
- Tehdit (TCK m.106)
- Cinsel taciz (TCK m.105)
gibi suçlar da işyeri içinde gerçekleşirse, cezai sorumluluk doğar.
İşyeri Huzurunu Bozan Davranışlara Örnekler
- Sürekli bağırmak, azarlamak
- Dış görünüşle alay etmek
- Cinsiyet, ırk, mezhep gibi unsurları hedef almak
- Asılsız dedikodu ve iftiralar yaymak
- İş yükünü adaletsiz şekilde dağıtmak
- Bilinçli olarak hatalı bilgi vermek
- Çalışanı yalnız bırakmak veya yok saymak
Çalışanın Hakları Nelerdir?
İşyerinde huzurunun bozulduğunu düşünen bir çalışan:
- Öncelikle işverene yazılı şikayette bulunabilir
- İşyerinde varsa insan kaynaklarına ya da disiplin kuruluna başvurabilir
- Haklı nedenle iş akdini feshedebilir (İş Kanunu m.24)
- İş Mahkemesi’nde tazminat davası açabilir
- Cezai ihlal varsa savcılığa suç duyurusunda bulunabilir
İşverenin Sorumluluğu
İşveren, işyerinde sağlıklı bir çalışma ortamı sağlamak zorundadır. Bu nedenle;
- Psikolojik ve fiziksel tacizi önlemekle yükümlüdür
- Gerekirse çalışanlar arası görev değişikliği yapabilir
- Eğitim ve farkındalık programları düzenleyebilir
- Tacize göz yummak ya da önlem almamak, doğrudan işverenin sorumluluğunu doğurur
İşyerinde Huzur Bozma Nedeniyle İş Akdinin Feshi
İşçinin Haklı Nedenle Feshi
Çalışan, işyerindeki huzur bozucu ortam nedeniyle iş akdini tek taraflı olarak feshedebilir ve:
- Kıdem tazminatına
- İhbar süresi uygulanmadan işten ayrılma hakkına
- Manevi tazminata
hak kazanabilir.
İşverenin Disiplin Feshi
Huzur bozucu davranışları sergileyen çalışan hakkında:
- Savunma alınarak disiplin süreci başlatılabilir
- Uyarı, kınama, işten çıkarma gibi yaptırımlar uygulanabilir
- Gerekirse iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilebilir
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. İşyerinde huzur bozan bir çalışan hakkında nasıl şikayet edilir?
İşyeri içi disiplin kuruluna veya doğrudan işverene yazılı şikayetle başvurulabilir.
2. Huzur bozma nedeniyle işten çıkarsam tazminat alabilir miyim?
Evet, kanıtlayabildiğiniz sürece haklı fesih kapsamında kıdem tazminatı alabilirsiniz.
3. Mobbing ile işyeri huzur bozma aynı şey mi?
Mobbing, işyeri huzurunu bozan davranışların sistematik ve sürekli hale gelmiş şeklidir.
4. İşveren huzur bozmayı önlemezse ne olur?
İşveren, işçinin psikolojik ve fiziksel güvenliğini sağlamadığı için sorumlu tutulabilir, tazminat yükümlülüğü doğabilir.
5. Kamera veya ses kaydı ile delil sunabilir miyim?
Evet, özellikle sesli ya da yazılı kayıtlar delil olabilir. Ancak hukuka aykırı elde edilmişse geçersiz sayılabilir.
6. Bu tür davranışlar ceza davasına konu olabilir mi?
Evet. Özellikle tehdit, hakaret, cinsel taciz gibi fiiller ceza hukuku kapsamına girer.
Sonuç
İşyerinde huzur bozma, sadece bireysel bir sorun değil, kurum kültürünü ve işyeri verimliliğini tehdit eden önemli bir sorundur. Hem işverenin hem de çalışanların bu konuda bilinçli hareket etmesi gerekir. Huzursuzluk ortamı, zamanında ve doğru şekilde müdahale edilmediğinde daha büyük hak kayıplarına ve yasal sorunlara yol açabilir. Bu nedenle mağdur çalışanların, haklarını yasal yollarla aramaktan çekinmemesi önemlidir.
Bir yanıt yazın