İşçi ile işveren arasında iş ilişkisi sona erdiğinde en çok karşılaşılan belgelerden biri ibranamedir. Ancak pek çok kişi, imzaladığı ibranamenin ne anlama geldiğini, ne gibi sonuçlar doğurduğunu ve gerçekten geçerli olup olmadığını tam olarak bilmez.
Peki, ibraname nedir, ne zaman imzalanır, hangi şartlarda geçerlidir ve iptal edilebilir mi? Bu yazıda iş hukuku kapsamında ibranameye dair tüm detaylara yer veriyoruz.
İbraname Nedir? (Tanım)
İbraname, bir tarafın (genellikle işçinin), diğer tarafa (genellikle işverene) karşı olan hak ve alacak taleplerinden vazgeçtiğini veya bu alacakların tamamen ödendiğini kabul ettiğini gösteren yazılı ve imzalı belgedir.
Amaç:
İş sözleşmesinin sona ermesi sonrasında, taraflar arasında alacak-borç ilişkisini netleştirmek ve olası dava risklerini ortadan kaldırmaktır.
İbranamenin Türleri
| Tür | Açıklama |
|---|---|
| Genel İbraname | Tüm hak ve alacaklar için geçerli |
| Kısmi İbraname | Sadece belirli alacak kalemleri için (örneğin kıdem) |
| İş Hukukunda İbraname | İşçi ve işveren arasında düzenlenir |
| Ticari İbraname | Şirketler arası ticari ilişkilerde kullanılır |
İş Hukukunda İbranamenin Geçerlilik Şartları (TBK Md. 420)
Türk Borçlar Kanunu’na göre, bir ibranamenin geçerli olabilmesi için aşağıdaki şartların tamamının sağlanması gerekir:
- Yazılı şekilde düzenlenmeli
- İş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren en az 1 ay sonra imzalanmalı
- İşçiye ödemeler banka yoluyla yapılmalı
- İbra konusu açık ve net şekilde belirtilmeli
- Gerçekten ödeme yapılmış olmalı
🔴 Bu şartlardan biri eksikse, ibraname geçersiz sayılır.
İbranamenin Geçersiz Olduğu Durumlar
- İşçi baskı altında imzaladıysa
- İbraname, işten çıkış günü imzalatıldıysa
- Gerçek ödeme yapılmadıysa
- Genel ifadelerle düzenlendiyse (“her türlü alacağımı aldım” gibi)
Bu hallerde işçi, ibranameye rağmen dava açabilir ve haklarını talep edebilir.
İbraname Örneği (Basit Format)
“Aşağıda bilgileri yazılı ben, işverenimden olan kıdem, ihbar, yıllık izin, fazla mesai ve tüm yasal haklarımı eksiksiz şekilde aldığımı beyan ederim.
Başkaca herhangi bir alacak talebim bulunmamaktadır.
Tarih: …
İmza: …”
📌 Not: Geçerli olabilmesi için detaylı alacak kalemleri yazılmalı ve ödeme banka ile yapılmalıdır.
İbraname İmzalandıktan Sonra Dava Açılabilir mi?
Evet.
Eğer ibraname geçersizse veya yukarıdaki şartlar sağlanmamışsa, işçi dava açarak kıdem tazminatı, fazla mesai, ihbar gibi haklarını talep edebilir.
Yargıtay Uygulamaları Ne Diyor?
Yargıtay’ın yerleşik içtihadına göre:
“İşçinin işten ayrıldığı gün alınan ibraname, baskı altında verilmiş sayılır ve geçersizdir.”
“İbranamede yazan tutar, banka dekontlarıyla ispat edilmelidir.”
İbraname Hangi Alacaklar İçin Düzenlenir?
- Kıdem tazminatı
- İhbar tazminatı
- Fazla mesai ücreti
- Yıllık izin ücreti
- Maaş ve prim ödemeleri
- Bayram/hafta sonu çalışmaları
İbranamenin Faydaları
✅ İşveren için: Olası dava riskini azaltır
✅ İşçi için: Haklarının ödendiğini belgelemeye yarar
⚠️ Ancak her zaman iyi niyetli kullanılmayabilir; bu nedenle dikkatle incelenmeli ve gerekiyorsa hukuki danışmanlık alınmalıdır.
Sonuç: İbraname Her Zaman Hak Kaybı Anlamına Gelmez, Ama Dikkatli Okunmalıdır
İbraname, iş ilişkisini sona erdiren önemli bir belge olup, hem işverenin hem işçinin sorumluluklarını sonlandırmak amacı taşır. Ancak özellikle işçilerin, imzalamadan önce içerik ve ödeme detaylarını kontrol etmeleri ve gerekiyorsa uzmandan görüş almaları oldukça önemlidir. Aksi takdirde, telafisi zor hak kayıpları yaşanabilir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. İbraname nedir kısaca?
İşçinin işverene karşı tüm hak ve alacaklarını aldığına dair beyanıdır.
2. İşten çıkış gününde ibraname imzalanabilir mi?
Hayır. Kanunen işten ayrıldıktan en az 1 ay sonra imzalanmalıdır.
3. İbranameye rağmen dava açılabilir mi?
Evet. Şartlar sağlanmadıysa işçi haklarını dava ile talep edebilir.
4. İbraname noterden düzenlenmeli mi?
Hayır. Noter şart değildir, ama yazılı ve imzalı olması gerekir.
5. İşveren ödeme yapmadan ibraname alırsa geçerli olur mu?
Hayır. Gerçek ödeme yapılmamışsa ibraname geçersizdir.
6. İbranameyi imzalarsam tüm haklarımı kaybeder miyim?
Eğer şartlar geçerli değilse, imzaya rağmen haklar korunur.
Bir yanıt yazın