Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, işçinin belirli şartlar altında işten ayrılması durumunda, çalıştığı süre boyunca hak ettiği kıdem süresine dayanarak işverenden aldığı tazminattır. Bu tazminat, işçinin uzun süreli emek ve hizmetinin karşılığı olarak ödenir. Türk İş Kanunu’nun 14. maddesi kıdem tazminatını düzenler.
Kıdem Tazminatı Alabilme Şartları
Bir işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için belirli şartları sağlaması gereklidir:
- En Az 1 Yıllık Çalışma Süresi
Kıdem tazminatı hakkı, aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışmış olan işçilere tanınır. - Haklı Fesih veya İşverenin İş Akdini Feshi
- İşveren, iş akdini haksız şekilde feshederse,
- İşçi haklı bir nedenle iş akdini feshederse kıdem tazminatı hakkı doğar.
- Evlenme, Emeklilik veya Askerlik Durumları
- Kadın işçi evlendikten sonra 1 yıl içinde işten ayrılırsa,
- Erkek işçi askere gitmek için işten ayrılırsa,
- İşçi emeklilik şartlarını sağladığında işten ayrılırsa kıdem tazminatı alabilir.
Kıdem Tazminatı Hesaplama Yöntemi
Kıdem tazminatı, işçinin brüt maaşı üzerinden hesaplanır. Her tam yıl için işçiye 30 günlük brüt ücreti kadar tazminat ödenir.
1. Brüt Ücretin Belirlenmesi
Kıdem tazminatının hesaplanmasında yalnızca işçinin brüt maaşı dikkate alınmaz. Aynı zamanda şu ödemeler de hesaba katılır:
- Yemek ücreti,
- Yol yardımı,
- Primler,
- Sosyal yardımlar.
2. Çalışma Süresi
Her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında tazminat ödenir. İşçinin 1 yıldan fazla çalışması durumunda, artan süre için orantılı bir hesaplama yapılır.
- Örnek: 3 yıl 6 ay çalışan bir işçinin kıdem tazminatı 3,5 yıl üzerinden hesaplanır.
3. Tavan Ücret Uygulaması
Kıdem tazminatında, her yıl belirlenen bir tavan ücret bulunur. İşçinin brüt maaşı bu tavan ücretin üzerindeyse, tazminat tavan ücret üzerinden hesaplanır.
Kıdem Tazminatı Hesaplama Örneği
Örnek Durum
- Çalışma Süresi: 5 yıl
- Brüt Maaş: 15.000 TL
- Kıdem Tazminatı Tavanı (2025 yılı için): 23.489,83 TL
Hesaplama Adımları
- Her yıl için 1 aylık brüt maaş ödenir:
- 15.000 TL x 5 yıl = 75.000 TL
- Tavan ücret brüt maaştan yüksek olduğu için tavan sınırı uygulanmaz.
- İşçiye ödenecek toplam kıdem tazminatı: 75.000 TL
Tavan Ücretin Aşıldığı Durum
Eğer brüt maaş 30.000 TL olsaydı:
- 23.489,83 TL (tavan) x 5 yıl = 117.449,15 TL
Kıdem Tazminatı Hesaplamasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Tazminatın Vergilendirilmesi
Kıdem tazminatı, gelir vergisinden muaftır. Ancak damga vergisi uygulanır. - Tavan Ücretin Takip Edilmesi
Her yıl tavan ücret, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yeniden belirlenir. - Sosyal Yardımların Dahil Edilmesi
Yol, yemek ve prim gibi yan haklar brüt ücretin içine dahil edilmelidir. - Haklı Nedenle İşten Ayrılma
Haklı fesih durumunun belgelerle ispat edilmesi gerekir. Örneğin; maaşların ödenmemesi veya işçinin sağlık durumunu etkileyen şartlar.
Kıdem Tazminatı ile İlgili Örnek Tablo
| Kriter | Açıklama |
| Hesaplama Temeli | Brüt maaş + yan haklar |
| Tavan Ücret | Her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı belirler |
| Çalışma Süresi | Tam yıl ve artan süre dikkate alınır |
| Vergilendirme | Gelir vergisinden muaf, damga vergisi uygulanır |
Sıkça Sorulan Sorular
Kıdem tazminatı ne kadar süre çalışınca alınır?
En az 1 yıl aynı işverene bağlı olarak çalışmış olmanız gerekir.
Kıdem tazminatı brüt maaş üzerinden mi hesaplanır?
Evet, kıdem tazminatı brüt maaş ve yan haklar üzerinden hesaplanır.
Kıdem tazminatında tavan ücret nedir?
Kıdem tazminatı ödemelerinde bir tavan ücret uygulanır ve bu tavan her yıl güncellenir.
Kıdem tazminatı hangi durumlarda ödenmez?
İşçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları nedeniyle işten çıkarılması durumunda kıdem tazminatı ödenmez.
Kıdem tazminatı nasıl talep edilir?
İşçi, işten ayrıldıktan sonra işverene yazılı talepte bulunarak kıdem tazminatını talep edebilir. Ödenmemesi durumunda iş mahkemesine başvurabilir.
Bu makale, kıdem tazminatının hesaplanma yöntemlerini, dikkat edilmesi gereken noktaları ve tazminat hakkındaki yasal düzenlemeleri detaylı şekilde açıklamaktadır.
Bir yanıt yazın