İş Kazası Nedir?
İş kazası, çalışanın işyerinde veya işin yürütülmesi sırasında yaralanması, sakatlanması veya hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan olaylar olarak tanımlanır. İş kazaları, hem çalışanın sağlığını hem de işverenin yasal sorumluluklarını doğrudan etkileyen ciddi hukuki süreçler doğurur.
Bu yazıda, iş kazalarının hukuki boyutlarını, işverenin sorumluluklarını ve çalışanların haklarını detaylı şekilde ele alacağız.
1. İş Kazası Hangi Durumlarda Meydana Gelmiş Sayılır?
İş kazası sayılan durumlar:
✔ Çalışanın işyerinde kaza geçirmesi.
✔ İşveren tarafından görevlendirildiği başka bir yerde kaza geçirmesi.
✔ Çalışanın işyeri dışında iş amacıyla görevlendirilmişken kaza geçirmesi.
✔ Çalışanın işverene ait bir taşıtla işe gidip gelirken kaza geçirmesi.
🚨 Örnek: İşyerinde makine kullanırken elini kaybeden bir işçi iş kazası geçirmiş sayılır.
2. İşverenin İş Kazalarındaki Sorumlulukları
📌 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre işverenin yükümlülükleri:
✔ İş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almak.
✔ Çalışanları iş kazalarına karşı bilgilendirmek ve eğitmek.
✔ İş yerinde güvenlik ekipmanlarını sağlamak.
✔ Risk analizleri ve denetimleri düzenli yapmak.
✔ Kaza anında gerekli ilk yardım ve müdahaleleri sağlamak.
🚨 İhmal durumunda işveren:
- İdari para cezaları ile karşılaşabilir.
- Tazminat ödemek zorunda kalabilir.
- Ceza davasıyla yargılanabilir.
3. İş Kazasında İşverenin Hukuki Sorumluluğu
1. Tazminat Sorumluluğu
✔ Maddi Tazminat: Çalışanın iş kazası sonucu uğradığı maddi zararları (tedavi masrafları, gelir kaybı vb.) karşılamak zorundadır.
✔ Manevi Tazminat: Çalışanın veya ailesinin uğradığı psikolojik zararlara karşı manevi tazminat ödenebilir.
2. SGK Tarafından İşverene Açılan Rücu Davası
- İşverenin iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almadığı tespit edilirse, SGK tarafından ödenen tazminatlar işverenden geri alınabilir.
3. Ceza Sorumluluğu
- İhmal nedeniyle bir işçinin ölmesi veya sakatlanması halinde, işveren ceza davası ile yargılanabilir.
- Türk Ceza Kanunu’na göre “taksirle ölüme veya yaralamaya sebebiyet verme” suçundan hapis cezası alabilir.
4. İş Kazası Geçiren Çalışanın Hakları
📌 İş kazası geçiren çalışanlar kanunen korunmaktadır ve aşağıdaki haklara sahiptir:
✔ Geçici İş Göremezlik Ödeneği:
Çalışan iş göremez hale gelirse, SGK tarafından maaşının %70’i kadar geçici iş göremezlik ödeneği alabilir.
✔ Sürekli İş Göremezlik Geliri:
Çalışan kalıcı sakatlık yaşarsa, SGK tarafından ömür boyu maaş bağlanabilir.
✔ Tedavi Giderlerinin Karşılanması:
Tüm hastane ve ilaç masrafları SGK tarafından karşılanır.
✔ Maddi ve Manevi Tazminat Davası Açma Hakkı:
Çalışan, işvereni ihmal nedeniyle mahkemeye vererek tazminat talep edebilir.
✔ Maluliyet Aylığı:
Çalışan, sakatlık oranına bağlı olarak malulen emekli olabilir.
✔ Ölüm Tazminatı ve Dul-Yetim Aylığı:
Çalışan hayatını kaybederse, eş ve çocuklarına SGK tarafından maaş bağlanır.
5. İş Kazası Bildirimi ve Süreç
İş kazası geçiren çalışanın veya işverenin 3 gün içinde SGK’ya bildirim yapması zorunludur.
📌 İş Kazası Bildirim Süreci:
| Adım | Kim Sorumlu? | Süre |
|---|---|---|
| Kaza sonrası işçinin hastaneye sevki | İşveren | Hemen |
| SGK’ya iş kazası bildirimi | İşveren | 3 gün içinde |
| İş göremezlik raporu düzenlenmesi | Doktor | Tedavi sürecinde |
| SGK tarafından soruşturma | SGK | Kazanın ağırlığına göre değişir |
🚨 Bildirilmeyen iş kazaları için işverene idari para cezası uygulanır.
6. İş Kazası Tazminat Davaları
| Dava Türü | Kim Açabilir? | Talep Edilebilecek Haklar |
|---|---|---|
| Maddi Tazminat Davası | İşçi veya ailesi | Tedavi masrafları, gelir kaybı, sürekli iş göremezlik maaşı |
| Manevi Tazminat Davası | İşçi veya ailesi | Psikolojik zararlar, acı ve üzüntü karşılığı tazminat |
| Ceza Davası | Savcılık | İşverenin ihmali varsa hapis cezası |
🚨 Dava Açma Süresi: İş kazalarına ilişkin tazminat davaları için 10 yıl zamanaşımı süresi bulunmaktadır.
7. Örnek Senaryolar
Senaryo 1: İş Kazasında İşverenin Kusurlu Olması
Serkan Bey, fabrikada çalışırken iş güvenliği ekipmanları olmadan çalışmaya zorlanmış ve elini makineye sıkıştırarak ağır yaralanmıştır.
✔ İşveren ihmalkarlık nedeniyle kusurludur.
✔ Serkan Bey, SGK’dan iş göremezlik maaşı alabilir.
✔ Maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
Senaryo 2: İşverenin Sorumluluklarını Yerine Getirmesi
Zeynep Hanım, fabrikada güvenlik talimatlarına uygun şekilde çalışırken dikkatsizlik sonucu ayağını burkmuştur.
✔ İşveren gerekli güvenlik önlemlerini almışsa sorumluluğu azalabilir.
✔ Zeynep Hanım, SGK’dan geçici iş göremezlik ödeneği alabilir.
8. İş Kazalarına Karşı Önleyici Önlemler
✔ İşveren, iş güvenliği eğitimlerini zorunlu hale getirmelidir.
✔ Çalışanlar koruyucu ekipman kullanmalıdır.
✔ Makine ve ekipmanların düzenli bakımı yapılmalıdır.
✔ Risk analizleri düzenli olarak yapılmalıdır.
9. Sıkça Sorulan Sorular
🔹 İş kazası geçiren işçi ne yapmalıdır?
📌 Hastaneye giderek rapor almalı ve SGK’ya bildirim yapmalıdır.
🔹 İş kazası bildirilmezse ne olur?
📌 İşveren hakkında idari para cezası uygulanır.
🔹 İş kazası davası ne kadar sürede sonuçlanır?
📌 6 ay ila 2 yıl arasında değişebilir.
🔹 İş kazasında SGK maaş bağlar mı?
📌 Sürekli iş göremezlik durumunda maaş bağlanır.
Bir yanıt yazın