İkale Sözleşmesi Nedir?

İkale sözleşmesi, işçi ve işveren arasında iş akdinin karşılıklı anlaşma yoluyla sona erdirilmesi sürecini ifade eder. Bu tür sözleşmeler, tarafların rızası ile yapılır ve iş hukukunda önemli bir yere sahiptir.

1.1. İkale Kavramının Tanımı

İkale, kelime anlamı itibarıyla “feshetmek” ya da “iptal etmek” anlamlarına gelir ve iş ilişkilerinde, iş sözleşmesinin tarafların karşılıklı rızası ile sona erdirilmesini ifade eder. İkale sözleşmesi, işten ayrılma protokolü olarak da bilinir ve iş sözleşmesinin feshi sürecinde pratik bir çözüm olarak tercih edilir.

1.2. Türk İş Hukuku’ndaki Yeri ve Yasal Temeli

Türk iş hukuku kapsamında ikale sözleşmesi, İş Kanunu’nda açıkça tanımlanmamış olsa da, yargı kararları ve doktrin tarafından yasal zemine oturtulmuştur. İkale, esasen tarafların sözleşme serbestisi kapsamında değerlendirilen bir işlem olup, iş akdinin sona ermesi için geçerli kabul edilir.

1.3. İkale ile Fesih Arasındaki Temel Farklar

İkale ile iş sözleşmesinin feshi, her iki tarafın rızasına dayalı olarak gerçekleştirildiğinden, tek taraflı fesih işlemlerinden ayrılır. Fesih, genellikle işverenin tek taraflı iradesi ile gündeme gelirken, ikale sözleşmesi karşılıklı anlaşma gerektirir.

İkale Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları Nelerdir?

2.1. Tarafların Serbest İradesi ve Gönüllü Onay

İkale sözleşmesinin geçerliliği için tarafların serbest iradesine dayalı olarak ve gönüllü onay ile yapılması gerekir. İşçi üzerindeki baskı veya zorlama, sözleşmenin geçersiz sayılmasına neden olabilir.

2.2. Yazılılık Şartı

İkale sözleşmesinin geçerli olabilmesi için yazılı bir şekilde yapılması esastır. Yazılılık, ispat kolaylığı sağlarken, tarafların hak ve yükümlülüklerini belirgin hale getirir.

2.3. Denge Unsuru ve İşçi Lehine Ödemeler

Sözleşmenin işçi aleyhine sonuçlar doğmaması adına, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı gibi ödemeler dengeli bir şekilde belirlenmelidir. İşçiye sunulan avantajlar, ikalenin gönüllülük esasına uygun olduğunu gösterir.

2.4. Muvazaa Tehlikesi ve Yargı Denetimi

Muvazaa, ikalenin gerçek amacının saklanması durumunda gündeme gelir ve bu tür sözleşmeler yargı denetimine tabi tutulur. Yargıtay kararları, ikale sözleşmesinin muvazaadan ari olması gerektiğini vurgular.

İş Akdinin İkale Yoluyla Sona Erdirilmesinin Sonuçları

3.1. Kıdem ve İhbar Tazminatları Durumu

İşten ayrılma protokolü kapsamında yapılan ikale anlaşmaları, işçinin kıdem ve ihbar tazminatları gibi haklarının korunmasını sağlar. Ancak, bu konuda tarafların karşılıklı mutabakatı esastır.

3.2. İşsizlik Maaşı Hakkı ve SGK Çıkış Kodu

İkale sözleşmesi imzalanması halinde, ilgili SGK çıkış kodunun dikkatle seçilmesi ve işsizlik maaşı hakkı konusunda bilgi sahibi olunması gerekir. Yanlış çıkış kodu, işsizlik maaşının alınmasına engel olabilir.

3.3. Fesih Hakkında Dava Açma Süresi

Bir ikale sözleşmesinin geçerliliği işçi tarafından tartışılabilir, bu durumda ilgili mevzuat çerçevesinde iş mahkemesine başvurulabilir. İkale sonrası dava açma süresi, yasalarla belirlenmiştir ve zaman aşımı tehlikesine dikkat edilmelidir.

İkale Süreci Nasıl Yürütülür?

4.1. İşverenin Teklifi veya İşçinin Talebi

İkale süreci, işverenin teklifi veya işçinin talebi ile başlayabilir. Her iki durumda da taraflar arasında anlaşmanın sağlanması önceliklidir.

4.2. Müzakere Süreci ve Tazminat Pazarlığı

Müzakere süreci, kıdem ve ihbar tazminatı gibi ödemelerin pazarlık konusu olabileceği bir aşamadır. Tarafların menfaatleri doğrultusunda adil bir şekilde uzlaşmaları beklenir.

4.3. Yazılı İkale Sözleşmesi Hazırlama

Taraflar arasında uzlaşma sağlandıktan sonra, yazılı ikale sözleşmesi hazırlanmalı ve taraflarca imzalanmalıdır. Bu süreçte hukuki danışmanlık alınması, sözleşmenin geçerliliği açısından faydalı olacaktır.

4.4. İkale Örneği ve Hukuki Kontroller

Hazırlanan ikale sözleşmeleri profesyonel bir göz tarafından kontrol edilmelidir. Olabilecek hukuki hatalar sözleşmenin geçersiz hale gelmesine yol açabilir.

İkale Sözleşmesinde Yer Alması Gereken Unsurlar

5.1. Taraf Bilgileri

İkale sözleşmesinde öncelikle tarafların kimlik bilgileri, adres ve iletişim bilgileri doğru ve eksiksiz biçimde yer almalıdır.

5.2. Sona Erme Tarihi

Sözleşmenin sona erme tarihi, iş sözleşmesinin hangi tarihte son bulacağını net bir şekilde belirtmelidir.

5.3. Alacak ve Ödeme Kalemleri

İkale ile işten ayrılma aşamasında işçiye yapılacak olan tüm ödemeler detaylandırılmalı ve ödeme planı sözleşmede yer almalıdır.

5.4. Feragat ve Hak Talep Etmeme Kayıtları

Taraflar, birbirlerinden doğabilecek her türlü hak ve alacaklarından feragat ettiklerini belirtmelidir. Bu kayıtlar, ileride çıkabilecek hukuki anlaşmazlıkların önüne geçer.

Yargıtay Kararları Işığında İkale Geçerliliği

6.1. Gönüllülük İlkesine Uygunluk

Yargıtay, ikale sözleşmelerinin gönüllülük ilkesine uygun olmasını arar. Her türlü baskı ve zorlama halinde yapılan ikaleler geçersiz sayılabilir.

6.2. İşçiye Avantaj Sağlayan Ödemeler

İkale sözleşmesinde, işçiye sağlanan avantajların açıkça belirtilmesi önemlidir. Yargı kararları, işçiye avantaj sağlamayan ikale sözleşmelerini geçersiz sayabilir.

6.3. Geçerli Olmayan İkale Örnekleri

Geçersiz ikale örnekleri, işçinin rızası olmadan yapılan ya da taraflardan birine haksız avantaj sağlayan sözleşmeleri kapsar. Yargıtay, bu tür sözleşmeleri detaylı inceleyerek karar verir.

İkale Sözleşmesi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

7.1. İkale imzalanırsa işsizlik maaşı alınabilir mi?

İkale sözleşmesiyle işten ayrılan işçi, işsizlik maaşı alabilir ancak SGK çıkış kodunun doğru seçilmesi gereklidir.

7.2. İkale ile fesihte işçi dava açabilir mi?

Evet, ikale sonrası işçi, muvazaa ya da gönüllülük ilkesine aykırılık iddiasıyla dava açabilir.

7.3. Ne tür ödemeler ikale kapsamında yapılmalıdır?

Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve varsa işçiye sağlanacak diğer sosyal haklar ikalenin kapsamına dahil edilmelidir.

7.4. İşveren tek taraflı olarak ikale teklif edebilir mi?

İşveren ikale teklifinde bulunabilir ancak işçinin bu teklifi kabul etmesi gönüllü olmalıdır. Tanımlanmış zorlayıcı bir durum yoksa, bu bir baskı unsuru oluşturmaz.

7.5. İkale sözleşmesinin geçerlilik süresi nedir?

İkale sözleşmesi imzalandığı tarihte yürürlüğe girer ve taraflarca belirtilen sona erme tarihi itibarıyla süreklilik kazanır.

7.6. İkale sözleşmesi için noter tasdiki şart mı?

Yasal olarak noter tasdiki şart değildir ancak ileride çıkabilecek anlaşmazlıklara karşı noter huzurunda yapılması tavsiye edilir.

7.7. İkale sürecinde hukuki danışmanlık alınmalı mı?

İşçi ve işveren açısından hukuki danışmanlık alınması, tarafların hak kaybına uğramaması adına oldukça önemlidir.

7.8. İkale sürecinde tarafların üzerindeki yükümlülükler nelerdir?

Taraflar, süreç boyunca dürüstlük ilkesine uygun davranmalı ve diğer tarafı zarara uğratacak hareketlerden kaçınmalıdır.

7.9. SGK çıkış kodu nasıl belirlenir?

SGK çıkış kodu, işten ayrılma sebebine bağlı olarak belirlenir ve bu kod aynı zamanda işsizlik maaşı hakkını da etkiler.

7.10. Muvazaalı ikale nedir ve nasıl tespit edilir?

Muvazaalı ikale, aslında işten çıkışın gerekçesinin farklı olduğu ancak ikale olarak gösterildiği durumlardır. İkalenin gerçek iradeyi yansıtmadığı mahkeme kararıyla tespit edilebilir.